ریگا کوردستان – سرویس حقوق بشر

کیفیت محیط پیرامون ما بویژه آندسته از عناصری که ارتباط مستقیم با حیات انسانها، جانوران و گیاهان دارند نیازمند مراقبت و کنترل است. شکی نیست که عنصر هوا به عنوان مهمترین عامل حیات بر روی کره زمین از سایر عوامل نیازمند مراقبت و توجه بیشتری است، اهمیت این عامل به قدری حیاتی است که بدون وجود آن حتی برای چند دقیقه امکان زندگی وجود ندارد بعبارت دیگر شاید بتوان بدون غذا و آب چند روزی زنده ماند اما بدون وجود عنصر هوا حتی برای چند لحظه امکان زندگی وجود ندارد .
امروزه برخورداری از یک محیط زیست سالم وعاری از آلودگی برای شهروندان جزئی از حقوق بشر محسوب می شود و در اسناد بین المللی و داخلی مورد تأکید قرار گرفته است.مطابق اصل نخست اعلامیه استکهلم « انسان از حقوقی بنیادین برای داشتن آزادی و برابری و شرایط مناسب زندگی در محیط زیستی که به او اجازه زندگی با حیثیت و سعادتمندانه را بدهد برخود دار است » لذا بر این اساس حق برخورداری از هوای سالم و پاک وعاری از آلودگی برای شهروندان و تضمین آن در راستای «حق بر محیط زیست سالم» جزء حقوق اولیه هر شهروند می باشد.

اینروزها اگر خبرهای هواشناسی را دنبال کرده باشید حتما میخوانی که سه استان کرمانشاه،ایلام و خوزستان با پدیده ای به نام هوای غبار آلود و هجوم ریز گردها دست به گریبانند . به اعتقاد بسیاری، خشک سالیهای پی درپی ،سد سازیهای مکرر و در نتیجه گسترش کویرهای موجود در آفریقا و کشورهای غرب آسیا دست به دست همدیگر دادند تا در کالبد خفته اما بی‌قرار بیابان بدمند و آن را روانه سرزمینهای دور دست کنند.
به همین خاطر چنین وانمود می‌شد که خاکِ بر باد شده سرزمینهای عراق، سوریه، عربستان، ترکیه، مصر و حتی یمن سبب شده است تا بنیاد زندگی سالم در این سوی دجله و فرات بر باد برود، اما در این میان عراق جایگاه خاصی پیدا کرد و به تاجر اصلی در صادرات گرد و غبار به ایران بدل شد. نبود دولت مرکزی را از جمله دلایل اصلی در سرازیر شدن ریزگرد‌ها از عراق می‌خواندند. بر این اساس، پس از حمله آمریکا و هم پیمانانش در سال ۲۰۰۳ به عراق، فعالیت بسیاری از نیروگاههای این کشور متوقف و مردم برای تامین سوخت خود به ناچار به قطع درختان روی آوردند و به افزایش بیابانهای عراق کمک کردند.البته در صحت چنین توصیفاتی از پیدایی ریزگرد‌ها تردیدهایی وجود دارد، اما هر چه هست نمای عمومی آن و تاثیرش را این سوی مرزها در سه استان یاد شده میتوان به خوبی مشاهده و لمس کرد .

“اسد الله رازانی” استاندار کرمانشاه در جلسه «نشست مشترک کمیته راهبردی ستاد مقابله با گرد و غبار کشور» در ۱۵ تیر ۹۵ به “معصومه ابتکار” (معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران) گفت:

از سال ۱۳۸۴ استان کرمانشاه روزهای همراه با غبارش روندی افزایشی داشته است و طی سالهای ۱۳۸۷ و ۱۳۸۸ روزهای اوج خود را داشته است، اکا برای مدتی این روند کاهش داشت بگونه‌ای که در سال ۱۳۹۲ تنها ۱۰ روز غبارآلود در استان داشتیم که هشت روز آن هوای استان در شرایط هشدار و دو روز در شرایط بحران بود.

رازانی با بیان اینکه مردم از این روزها غبار آلود خسته و عصبانی هستند افزود : از ابتدای امسال تاکنون بیش از ۲۰ روز هوای استان خارج از شرایط استاندارد بوده است.

استاندار کرمانشاه در ادامه افزود: همه  ما میدانیم منشاء این پدیده خارجی است و کار چندانی نمی‌توانیم برای مقابله با این پدیده انجام دهیم، اما این پدیده مشکلی است که تمام استان را در بر گرفته و بر بخش‌های مختلف زندگی مردم و همچنین اقتصاد استان تاثیر سوء گذاشته است.

وی گفت: زمانی که ریزگردها طولانی مدت در هوای استان باقی می‌مانند، این ریزگردها به منازل مردم هم نفوذ کرده و حتی توصیه به مردم مبنی بر ماندن در خانه نیز کارساز نیست.

اما آنچه که قابل توجه است صحبتها معصومه ابتکار به عنوان ریاست سازمان حفاظت از محیط زیست است. وی با بیان اینکه دولت موضوع ریزگردها را با جدیت پیگیری می‌کند سخنانش را آغاز کرد و ادامه داد :

ریزگردها ماهیت فرابخشی دارد و دستگاه‌های مختلفی از جمله سازمان محیط زیست، سازمان هواشناسی، وزارت کشور، وزارت امور خارجه، وزارت بهداشت و … با آن درگیر هستند.همه تلاش ما این است که موضوع ریزگردها را در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی پیگیری کنیم .

در مذاکرات دوجانبه با عراق هم کم کاری صورت نگرفته و حتی در سفری که سال ۹۲ به بغداد و کربلا صورت گرفت مقرر شد با کاشت درخت و سایر اقدامات از وقوع ریزگردها جلوگیری شود که متاسفانه با بروز بحران‌ها و جنگ داخلی در عراق عملا به نتیجه نرسید.

ابتکار خاطرنشان کرد: حتی در سفر اخیر معاون اول رئیس جمهور به عراق هم موضوع ریزگردها یکی از مهمترین مباحث مطرح شده بود و علاوه بر این موارد مذاکراتی هم با سازمان محیط زیست عراق صورت گرفته است.

وی از آمادگی عراق برای مقابله با کانون‌های ریزگردها خبر داد و ادامه داد: مشکل آنجا است که بخشی از کانون‌های گرد و غبار در تصرف داعش و محل اصلی درگیری‌ها است و عراق قول داده هر موقع شرایط فراهم شود برای حل مشکل اقدام کند.

رئیس سازمان محیط زیست کشور یادآوری کرد: امیدواریم کارهایی در جنوب عراق و بصره انجام شود.وی معتقد است، ما هم باید از فرصت اربعین در کشور عراق برای کاشت نهال و توسعه فضای سبز برای مقابله با ریزگردها استفاده کنیم.

معاون رییس جمهور در پاسخ به سوال خبرنگار “ریگا کوردستان” در خصوص “حفاظت از جنگلهای بلوط در زاگرس به عنوان کمربند سبز ایمنی” از کاهش ۴۰ درصدی مساحت آتش‌سوزی‌های کشور در سال گذشته با اقدامات انجام شده خبر داد و یادآوری کرد: سال گذشته ۱۸ مانور آمادگی در برابر آتش‌سوزی برگزار کردیم و امسال هم ۱۴ مانور را در نظر گرفتیم.وی از استقرار ۴۲ بالگرد در نقاط مختلف کشور خبر داد که هر زمان وقوع آتش‌سوزی داشتیم در کمترین زمان اطفاء شود.

این سخنان معصومه ابتکار در حالی بیان شد که “دشت حر” در “ثلاث باباجانی” بعد از همان جلسه دچار حریق شد و چند روز متوالی این حریق ادامه داشت. این آتشها در حالی روشن و خاموش میشوند که معصومه ابتکار خبر از نهال کاری در بصره و کربلا و موصل میدهد در حالی که جنگل های بلوط زاگرس در آتش سوء مدیریت بحران همچنان در حال سوختن هستند و تنها دستان تاول زده مردم محلی مرحم مهار آتش روی این زخم ها میگذارد .

حمید مقدسی – حقوقدان – دبیر سرویس حقوق بشر

عکس :آتش سوزی دشت حر / پایگاه خبری دشت حر –