ریگا کوردستان – سرویس اجتماعی
مجموعه‌ی قلعه سام (که به زبان کوردی آن را قله سن یعنی دژ آهنین می‌گویند) همراه با پرستشگاه آن در استان ایلام، متأسفانه براثر بی‌توجهی مسئولان در معرض تخریب و حفاری‌های وسیع غیرقانونی قرار دارد. این قلعه که به شماره‌ی ۷۹۹۸ به ثبت ملی رسیده است قدمت آن به دوران پارت‌ها می‌رسد و درخت چنار کهن‌سال آن که به شماره ۲۳۹ در فهرست میراث طبیعی ملی به ثبت رسیده است، طول تاج آن ۱۷/۵ متر و ارتفاع آن ۲۲ متر و قطر ساقه‌ی آن نیز ۲ متر است.
این قلعه با معماری منحصربه‌فرد خود و مهم‌تر از همه با پرستشگاه جنب آن می‌تواند به‌عنوان یک اثر معماری که مساجد دوران اسلامی از آن الگو گیری نموده‌اند مطرح شود. بی‌شک چنین آثاری یکی از ثروت‌های ملی ایران‌زمین به‌حساب می‌آیند که باید همه برای حفظ و مرمت آن اقدام جدی از خود نشان دهیم به‌خصوص بر مسئولان میراث فرهنگی ایلام واجب است که با پیگیری‌های لازم از تخریب و به فراموشی سپردن آن جلوگیری نمایند. در ساس ۱۳۸۰ شمسی که از قلعه دیدن داشتم یک برج دیدبانی داشت که امروزه اثری از آن دیده نمی‌شود و این نشان‌دهنده این نکته دردآور است که اگر این ثروت ملی به حال خود رها شود در طول چند سال آینده اثری از آن باقی نخواهد ماند، حتی به گفته اهالی محل: برخی با تخریب بخشی از دیواره‌های آن باافتخار از خود فیلم گرفته و در شبکه‌های مجازی پخش نموده‌اند. همه‌ی این‌ها می‌طلبد که مسئولان باید برای حفظ این اثر ارزشمند تدبیری خاص بی اندیشند.
علی نجفی
نمونه‌ای از تخریب‌های جدید در دیواره‌ی شمالی قله سن (قلعه سام)
نمونه‌ای از تخریب راه درونی حجره‌های اطراف پرستشگاه قله سن (قلعه سام)
نمونه‌ای از تخریب‌های جدید در دیواره قله سن (قلعه سام)
تخریب براثر فرسایش، بخشی از دیواره قله سن (قلعه سام)
پشت‌بام پرستشگاه و کبد اصلی معبد قله سن (قلعه سام) که بخشی از آن تخریب‌شده است
قسمتی از پله‌های پشت‌بام معبد قله سن (قلعه سام)
قسمتی از حجره‌های معبد که براثر بی‌توجهی و فرسایش به‌مرورزمان فروریخته است
نمونه‌ای از گچ کاری‌های داخل حجره‌های معبد قله سن (قلعه سام)
نمونه‌ای دیگر از گچ کاری و فضای درونی حجره‌های معبد قله سن (قلعه سام)
نمونه‌ای از حجره‌های پشت‌بام معبد قله سن (قلعه سام)
فضای درونی یکی از حجره‌های قله سن (قلعه سام) و تخریب صورت گرفته از ته آن
چشم‌انداز جالب از درون یکی از حجره‌های معبد قله سن (قلعه سام)
نمایی دور از قله سن (قلعه سام) و معبد کنار آن
برج شمالی قله سن (قلعه سام) که قسمتی از آن تخریب‌شده است
درخت کهن‌سال قله سن (قلعه سام) که متأسفانه ساقه و شاخه‌های آن را نابود کرده‌اند
