ریگا کوردستان – سرویس فرهنگی
عصر روز جمعە ۱۶ تیر ماە ۱۳۹۶ مراسم بزرگداشت ۲۲ هزار شهید کرد فەیلی ایلامی‌الاصل در کە در جریان انفال پیوستەی کردها و شیعیان در عراق، مورد کشتار جمعی و انفال و اخراج از عراق، در طول چهار دهە حکومت حزب بعث صدامی قرار گرفتند، در مسجد آقا محمود تهران، برگزار گردید.
در این مراسم کە با حضور بیش از هزار تن از فعالان فرهنگی و سیاسی کرد فەیلی از ایران و عراق و خانوادەهای شهدای کرد فەیلی و نیز جانبازان “تیپ کردهای فەیلی” در “حشدالشعبی” عراق کە در جریان آزادسازی موصل از چنگال تکفیریهای داعش بە درجەی رفیع جانبازی رسیدە و برای شرکت در این مراسم بە تهران آمدە بودند، شرکت داشتند.
در ابتدای این مراسم و پس از تلاوت آیاتی از کلام اللە مجید و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران و قرائت فاتحە برای شهدای کرد فەیلی، پیام تبریک حضرت آیت‌اللە لطفی ایلامی، نمایندە ولی فقیە در استان ایلام و امام جمعەی ایلام، بە محضر مرجع عالیقدر شیعیان، حضرت آیت اللە العظمی سیستانی، بە خاطر شکست داعش و نیز تبریک ایشان بە خدمت خانوادەهای معزز شهدا بە ویژە شهدای حشدالشعبی عراق و علی‌الخصوص شهدای کرد فەیلی عراق، بەعنوان افرادی ولایتمدار و پاسداران واقعی دین اسلام، توسط مهندس صابر رهبری، عضو هیأت امنای مسجد حضرت بقیەاللە الاعظم “عج” ایلامیان در تهران، قرائت گردید و برای هیاتهای حسینی “ع” برگزار کنندە چهاردهمین سالیاد ۲۲ هزار شهید کرد فەیلی، آرزوی اجر الهی گردید.
شیخ محمد سعید نعمانی بدرەای، از بزرگان کرد فەیلی، وداماد مرحوم “ابوشوان” از روسای عشیرەی علیشروان بود.
شیخ نعمانی، رییس معتمر الوطنی للکورد الفیلیین “کنگرەی ملی کردهای فەیلی” و شبکە ماهوارەی الاشراق کردهای فەیلی در این مراسم ضمن اشارە بە ارادت همیشگی این قوم بە مقام شامخ مرجعیت معزز از عدم استفادە از کردهای فەیلی در کابینەی دولت عراق انتقاد کرد.
وی در ادامە افزود کە در طول تاریخ کردهای فەیلی شخصیتهای بزرگی را تقدیم مبارزات در عراق کردەاند کە در این میان می‌توان بە این موضوع مهم اشارە کرد کە مرحوم آیت‌اللە العظمی مرحوم حکیم، وقتی کە بە بغداد برای معالجه می‌آمدند، همیشە آن چند شب را در منزل حاج عباس الکوردی که یکی از بزرگان کرد فەیلی بودند، اقامت می‌کردند و همچنین در جریان مبارزات کردها نیز مرحوم حبیب مامە کریم، در حزب دموکرات کردستان عراق در زمان مرحوم ملامصطفی بارزانی همەکارە و نمایندەی ایشان بود و او را برای تصدی نخست‌وزیری دولت اقلیم کوردستان آن زمان انتخاب کرده بود .
الان هم خوشبختانە آراس فەیلی، فرزند ایشان کە از بزرگان ملکشاهی عراق است، با رای نخبەگان و حمایت احزاب بە ویژە احزاب شیعی، بە عنوان رییس مجلس وطنی انتخاب شدە است، لازم است اضافه کنم کە امروزە نیز تعداد شهدای کرد فەیلی در میان حشدالشعبی عراق، بیش از سایر اقوام عراقی است.
وی با اشارە بە لزوم حفظ اتحاد عراق، گفت : ما کردهای فەیلی با اینکە دارای تاریخی بە عظمت ایلام باستان و ماد و سایر امپراتوریها و تمدنهای باستانی باعظمت هستیم و بخشی از تاریخ پرعزت تشیع هستیم، و بە قومیت خود یعنی کرد بودن خود و کرد فەیلی بودن خود و شیعە بودن خود افتخار می‌کنیم، اما هموارە در راستای سربلندی عراق واحد گام برداشتە و خواهیم داشت بە اسلامی رحمانی باور داریم کە خدایش “رب العالمین” است، و پیامبرش “رحمە للعالمین” و خانەی کعبەاش ، خانەای امن برای “ناس” یعنی همەی مردم، فلذا ما هم بە تبع همین آموزەها، عراق را از آن همەی عراقیها می‌دانیم از هر عشیرە و قومیت و حتی مذهب و دینی اعم از عرب و کرد و ترکمان و آسوری و شیعە و سنی و مسیحی و … ولی این حق را هم داریم کە همین دیدگاە را از مسئولین عراقی نیز مطالبە بکنیم، چون در این راە جهاد کردەایم، شهید دادەایم و باز هم خواهیم داد.
وی ادامە داد: بە یاد دارم، در دولت قبلی نوری المالکی، نخست وزیر وقت عراق، گفتند کە نیمی از وزرای کابینه‌ام اصالتا از کردهای فەیلی هستند که به دلیل تعریب، هویتشان از یادشان رفتە، و یا احتیاط می‌کنند و آن را بیان نمی‌کنند، اگر چە این حرف باور کردنی نبود و آشکار نشد کە چنین ادعایی صحیح است یا نە؟ اما بندە در جواب ایشان گفتم: اگر واقعا اینگونە است ما هم به چنین افرادی کە ندانند و یا نخواهند کە بدانند اصالتشان کرد فەیلی است، اعتنا نمی‌کنیم و برایشان ارزشی قائل نیستیم و این سوال همیشەی ما از برادران هموطن عراقی ماست :بە راستی، سهم کردهای فەیلی در دولت عراق چیست؟ بە نظر بندە، هنوز هم جای گلەمندی بسیار دارد.
دکتر نورالهی، معاون دانشگاە امام حسین “ع”، و فرماندەی اسبق سپاە پاسداران در استانهای کردستان و ایلام، دیگر سخنران این مراسم، کرد فەیلی بودن را یک افتخار دانست و گفت: کردهای فەیلی هموارە مردمانی باتقوا، دین‌دار، آزاده و در خدمت مرجعیت معزز و
پیرو ولایت امام علی “ع” و سلالەی پاکش بودەاند و در راە دفاع از باورهای دینی و هویت خویش در مقابل رژیم صدام ایستادند و ۲۲ هزار شهید تقدیم کردند.
سردار نورالهی افزود: هرچند چنین انجام مراسمی بسیار جای تقدیر و تشکر دارد ولی امیدوارم کە برکت خون شهدا، باعث روشنگریهای بیشتر و اقدامات دانشگاهی و جدی‌تر گردد تا فرزندان ما بدانند کە از چە تباری هستند و از کجا آمدەاند و بە کجا خواهند رفت؟
وی، روحیە جهاد و شهادت‌طلبی را برای همیشەی تاریخ و حیات مملکت لازم دانست و گفت: عظمت و اقتدار نظام جمهوری اسلامی ایران و دولت عراق نتیجه خون شهیدان و صبر و مقاومت خانواده‌های آنان و ایثار و فداکاری رزمندگان و مجاهدین مسلمان است و تا زمانیکه روحیه جهاد و شهادت وتفکر مدیریت جهادی در کشورهای ایران وعراق حاکم است توطئه‌ها و جنایتهای دشمنان اسلام خنثی و بلا اثر خواهد بود
وی به عنوان یک شخصیت دانشگاهی کورد فەیلی ، از استاندار ایلام خواست که سمینار علمی پژوهشی (بازشناشی کرد فەیلی) توسط دانشگاه ایلام با مشارکت اساتید و پژوهشگران مجرب سایر دانشگاه‌ها برگزار و با فراخون مقالات لازم و بهره گیری از عقلای این قوم، نسبت به تالیف کتابی که از اتقان و دقت و مقبولیت بیشتری برخوردار باشد اقدام گردد تا منفذه برخی از اظهارات غلوآمیز و تحریف‌شده مسدود و حقایق تاریخی ، جعرافیا ، تمدن ، اصالت، نجابت، رشادت، دیانت و مشاهیر کرد فەیلی هویدا شود.
مهندس مروارید، استاندار ایلام، یکی دیگر از سخنران این مراسم بود کە در ابتدای سخنرانی‌اش، بە بیان خاطرات خود از دستگیری، سوق دادن، مصادرەی اموال و املاک، شهادت و ربودن جوانان کرد فەیلی در عراق، زمانی کە با حدود ۱۲ سال مقیم بغداد و عراق بودەاند گفت و افزود در این هنگام علیرغم سن و سال کم، ظلم مضاعفی را کە بر کردهای فەیلی همتبارم کە اغلب از بستگان ایلامی ما در عراق بودند می‌شدم و قاطعانە عرض می‌کنم تنها قومی کە از فرداروز بە روی کار آمدن حزب بعث و جلوس حسن البکر، مورد اذیت و آزار قومی قرار گرفتند، همین کردهای فەیلی ما بودند کە بە دلیل شیعە بودن و ایرانی بودن از نظر رژیم بعث گناهی نابخشودنی داشتند.
مهندس مروارید استاندار ایلام در این یادوارە، حضور شهید را در برقراری امنیت، بسیار موثر دانست و گفت: اهتزاز پرچم عراق در کنار پرچم جمهوری اسلامی ایران نشان دوستی و برادری دو کشور است که اشتراکات قومی و تاریخی فراوانی دارند. امروز امنیت ایران و عراق که با هم گره خورده و نقشه‌های طمع کارانه دشمنان و استکبار را خنثی می‌نماید حاصل خونهای پاکی است که در دوران دفاع مقدس و هم اکنون در مبارزه با تروریسم به نا حق ریخته شده و می‌شود و امروز اگر در مرزهای دو کشور ثبات حاکم است این وضعیت محصول آلاله‌های بە خون غلطیده اسلام و همین شهدای کرد فەیلی است.
مروارید همچنین ادامە داد: رمز ماندگاری ما در دوران پر التهاب امروز و در فضای پر تنش خاورمیانه، محصول خون شهدا و جهادی است که در مرام ما مقدس است، و اگر از این جهاد مقدس فاصله بگیریم پیروزیمان تداوم نخواهد یافت و اگر امروز یادواره شهدای کرد فەیلی را برگزار می کنیم بە خاطر مظلومیت این قوم در طول دهه‌های گذشته بوده که قربانی سیاستهای غلط رژیم بعثی شد، رژیمی که هدفش نسل‌کشی کردها و حذف این هویت تاریخی بود.
استاندار ایلام فضای سیاسی موجود در عراق را برای بالندگی کردهای فەیلی مناسب دانست و افزود: خوشبختانە پس از سقوط صدام، کردهای فەیلی در جهت بازتولید هویت جمعی و پیدا کردن همدیگر تلاشهای جدی کردە و جا پای محکمی در عراق نوین برای خود باز کردەاند و بندە بە عنوان مقام اجرایی استان ایلام و با توجە بە اینکە خاستگاه اصلی کردهای فەیلی، استان ایلام می‌باشد و از این استان، بە سایر استانهای غربی کشور و عراق رفتەاند از پیشنهاد هم‌استانی عزیزم، سردار نوراللهی استقبال می‌کنم و اتفاقا خود نیز همین پیشنهاد را دارم کە دانشگاههای استان ایلام، کرسی “زبانشناسی و قوم شناسی کردی فەیلی” را ایجاد کنند و بە سمت کارهای آکادمیک در این مورد گام بردارند.
وی در پایان سخنانش از هیاتهای حسینی کردهای فەیلی و سایر فعالان این قوم در تهران و ایلام خواست کە “بنیاد کرد فەیلی شناسی” را تاسیس کنند و وعدە داد کە از مسئولین امر خواهد خواست کە در بنیاد ایلام‌شناسی، بخش “کرد فەیلی‌شناسی” را راەاندازی کنند و طرحهای علمی در این راستا انجام دهند و همچنین از دستگاههای متولی خواست کە هنرمندان و شاعران و نویسندگان ایلامی را برای تبین ستمهایی کە بر سر این قوم ایلامی‌تبار رفتە را ترغیب نمایند.
وی در پایان نقش کردهای فەیلی را بە عنوان پاسداران عراق واحد و منسجم بسیار موثر دانست و خواهان نقش‌آفرینی حداکثری آنان در اعتلای دولت دوست و برادر عراق، گردید.
در بخش دیگری از این مراسم دکتر عباس ارکوازی الفیلی، مشاور و نمایندەی آراس ملکشاهی الفیلی، رئیس مجلس وطنی عراق، بە نمایندگی از ایشان بە قرائت پیام وی بە ۱۴ یادوارەی کردهای فەیلی عراق، پرداخت.
در بخش دیگری از این مراسم، همچنین از فعالان هیاتهای حسینی کرد فەیلی، از جملە دکتر عقیل خورشا از بزرگان علیشروان بدرەای، حاج سعید فتاحی ملکشاهی رییس هیات کردهای فەیلی مرکز، حاج مراد انصاری از بزرگان ایل کرد “کوردەلی” و بدرەای، و حاج عادل رشنوادی از فعالین رسانەای کرد فەیلی و شبکەی ماهوارەای العالم، بە نمایندگی از تشکلهای اکراد فەیلی در تهران، تجلیل بە عمل آمد.
استاد “حامد عباس لفته ابو صلاح” معاون سفارت عراق و استاد “قحطان بارانی” مسول اداره هجرت و مهاجرین در سفارت عراق که هر دو از کرد فەیلی هستند، در این مراسم حضور داشتند.
همچنین مسول مجلس اعلای اسلامی عراق در تهران استاد “ماجد غماس ابو عارف” طی سخنانی خواستار حمایت همه احزاب عراقی از کردهای فەیلی به عنوان جزء لا یتجزء از ملت عراق شدند.
سرکار خانم “احلام موسی عسکر ” به نمایندگی از خانواده های شهدای کرد فەیلی سخنرانی کرد و از همگان خواست که شهدا را فراموش نکنند و یادشان را زنده نگاه دارند و در پایان قصیده‌ای با زبان عربی محلی ایراد کرد که سوز و گدازی در دل حاظران به ویژه خانمهای حاضر ایجاد کرد.
سفیر جمهوری عراق در ایران طی سخنانی یاد و خاطره جوانتن شهید کرد فەیلی گرامی داشت و از اینکه کردهای فەیلی تاکنون به حقوق حقه خود نرسیدند ابراز تاسف کرد و از اتحاد پیش امده بین دو ملت ایران و عراق ابراز خوشنودی نمود.
وی در ادامە با اشارە بە شکست داعش و آزادسازی موصل، از مساعدتهای ایران اسلامی تشکر کرد و به فرمایش “سید عمار حکیم” در همایش اتحادیه‌های ماهواره‌های جهان اسلام در مشهد مقدس استناد کرد که فرمودند: این پیروزی مرهون ارشادات وحمایتهای حضرت امام خامنه‌ای و حضرت امام سیستانی است.
آقای حاج “ابو عارف” به مساله تخیب قبور بقیع نیز پرداخت و علاوه بر بیست و دو هزار شهید زندانهای صدامی به گرامیداشت یاد شهدای کرد فەیلی در جبهه‌های موصل نیز اشاره کرد.
حاج “عدنان فەیلی” نیز قصیده‌ای سوزناک به زبان عربی محلی در رثای شهدای کرد فەیلی از زبان مادرانشان خواند که باعث شد با نوای سوزناک و گریه‌ی حاضرین، به ویژه مادران شهدا همراە شد.
در این مراسم همچنین با اجرای مویە توسط استاد حبیب قلایی بە گویش کردی فەیلی، خواندن شعر و قصیدە بە کردی و عربی، از مقام شامخ شهدا تجلیل بە عمل آمد.
در میان شعرا، استاد موسی بیدج از مترجمین شناختە شدەی سطح کشور، دو شعر بە کردی و عربی در ذکر مصیبتهای کردهای فەیلی عراق و همچنین مصطفی بیگی “رودوس فەیلی”، از مدیران اجرایی این گردهم‌آیی، اشعاری را بە گویش کردی فەیلی ایلامی قرائت نمودند.
در پایان این مراسم نیز کلیپی در مورد رنجهای بیشماری کە کردهای فەیلی در دوران آوارگی و انفال و کشتار جمعی جوانان در گورهای دستەجمعی موسوم بە “مقابر الجمعی” کە ساختەی امید باقری، کارشناس ارشد فیلمسازی و از اهالی اسلام‌آباد غرب می‌باشد، پخش گردید کە مورد استقبال حضار قرار گرفت.
از دیگر نکات برجستەی این دورە، پخش کتابچەای از خلاصەی پایان‌نامەی دانشگاهی ارکان باریکان، از کردهای فەیلی بدرەای، در این مراسم بود کە حاوی نکاتی ارزندە دربارەی نقش تاریخی اکراد فەیلی در شکل‌گیری تاریخ سیاسی عراق نوین می‌باشد.
در این مراسم برخی از فعالان و بزرگان عشیرەهای مختلف کرد فەیلی از ایلام و تهران و بغداد و کوت و بدرە و مندلی و خانەقین و سلیمانیە و زرباطیە، حضور داشتند و آقایان دکتر لهیب کی، حاج حسین فتاحی، دکتر عقیل خورشا، موفق بزرگی، مصطفی بیگی، ارکان باریکان، حاج کمرکوهی، احسان شریف نیا، پیرولی رمضانی، مراد “فارس” انصاری، احمد عزتخواە، خالد رویین تن ، بها زبیدی رودبار، قیس عباسی، علی سبزی کار “علی سردار”، دکتر احسان عبداللهی و علیرضا رییسی، رضا بساطی، غلام انصاری، مهندس اشعر ملکشاهی از فعالین هیاتهای حسینی ایلامیان، در برنامەریزی و تامین حفاظت و پشتیبانی این مراسم نقش موثری ایفا نمودند.
یادآور می‌شود کە کرد فەیلی در عراق بە همەی کوردهای شیعەمذهب اطلاق می‌گردد و جمعیت آنان در حدود سە میلیون نفر تخمین زدە می‌شود کە بیشتر در استانهای شرقی و مرکزی و عدەای نیز در اقلیم کوردستان، ساکن می‌باشند.
اغلب محققین “فەیلی” را مخفف “فهلەوی” میدانند کە خود معرب “پهلەوی”، اهالی “پهلە، فهلە” کە یکی از بزرگترین ایالتهای ایران ساسانی و اشکانی بودە، میدانند کە “بغداد” بە عنوان مرکز امپراتوری ساسانی ایرانی، بخشی از پهلەی باستانی بە شمار می‌رفتە است.
شمس قیس رازی، صاحب المعجم، بە عنوان یک از معتبرترین و اولین مرجعهای تاریخ ادبیات ایران، فهلەوی یا پهلەوی را زبان اهالی پهلە “فهلە” در غرب ایران می‌داند و آنان را بسیار علاقەمند بە اشعار هجایی کە بە زبان فهلەوی “فەیلی” و لفظ اورامن معرفی می‌کند کە تا چندی پیش نیز زبان شعری ادبیات کلاسیک کردی و و بە ویژە در میان همەی ایلات ساکن در “اردلان، اورامان، گوران، فەیلی، دینەوەری، لک، کلهر، کولیایی، کرماشانی، شارەزور، خانەقین، بدرەای، کوت و …” می‌باشد.
پژوهشگران بر این باورند کە گویش کردی فەیلی در ادامەی زبان پهلەوی باستانی کە زبان رسمی ساسانیان بودە، قرار دارد، و آنان، ساسانیان را از کردهای شبانکارە میدانند.
هنوز هم در استان ایلام، بە عنوان خاستگاە اصلی کوردهای فەیلی، شهری به نام “پهلە” وجود دارد کە مرکز بخش زرین‌آباد و مرکز ایل کورد یا کوردەلی، و صفحەی تاریخی کورد در جنوب استان ایلام و جنوب شرق و مرکز عراق می‌باشد.
